هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر افکار عودکننده و بی خوابی مادران کودکان طیف اتیسم بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی بوده که در آن از طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل استفاده شده است. نمونه مورد بررسی شامل 16 نفر از مادران کودکان مبتلا به اختلال‌های طیف اتیسم شهر مشهد بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در مرحله پیش آزمون و پس آزمون، داده ها با استفاده از پرسشنامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا (مه‌یر و همکاران، 1990)، پرسشنامه پاسخ نشخوار فکری (تری‌نور و همکاران، 2003)، پرسشنامه بازنگری شده وسواس اجبار (فوآ و همکاران، 2000) و پرسشنامه شدت بی خوابی (باستین و همکاران، 2001) گردآوری گردید. در مرحله پیش آزمون پرسشنامه ها به صورت انفرادی بر روی دو گروه آزمایش (8 نفر) و کنترل (8 نفر) اجرا شد. سپس بر روی گروه آزمایش 8 جلسه درمان به شیوه شناختی رفتاری و هر جلسه 90 دقیقه به صورت هفتگی انجام گرفت. در حالی گروه کنترل هیچ گونه آزمایش یا مداخله‌ای دریافت نکردند. پس از خاتمه جلسات مداخله درمانی پرسشنامه ها مجددا توسط گروه آزمایش و کنترل تکمیل شد. داده‌های پژوهش به کمک نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 24 و با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که درمان شناختی رفتاری باعث کاهش افکار عودکننده مادران گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل می‌شود، اما اثری بر بی‌خوابی مادران ندارد. درمجموع، درمان شناختی رفتاری تأثیر بسزایی در کاهش افکار عودکننده مادران کودکان مبتلا به اختلال‌های طیف اتیسم دارد و درمانگران می‌توانند از این رویکرد درمانی جهت افکار عودکننده این مادران استفاده کنند.

درمان شناختی رفتاری افکار عود کننده بی خوابی اختلال طیف اتیسم