دوره 7، شماره 22، 1403، صفحات 17 - 28

نویسندگان : دکتر برزویه نجی* ¹

چکیده :
حق خودمختاری بیمار در رد درمان‌های نگهدارنده حیات و درخواست مرگ مساعدت شده توسط پزشک در قوانین بعضی از کشورها، که تعداد آن‌ها رو به فزونی‌ست، به رسمیت شناخته‌شده است. فارغ از اینکه کدامین کشورها در این فهرست قرار دارند این روند تکاملی می‌تواند برای الگوهای مشابهی از رویه‌های نیازمند ارزیابی توانایی ذهنی بیماران در تصمیم‌گیری، مفید واقع شود. هرچند تعیین وکیل برای تصمیم‌گیری در امور درمانی راه‌حلی پذیرفته‌شده و ساده لحاظ می‌شود، کماکان تعیین صلاحیت ذهنی و ظرفیت تصمیم‌گیری بیمار در مواقع خاص امری حیاتی است. درخواست اوتانازی یا مرگ مساعدت شده ممکن است از عوامل دیگری مانند فرسایش، احساس سربار بودن یا آگاهی ناکافی از گزینه‌های تسکینی منشأ گرفته باشد، نه از تمایل قلبی برای مرگ؛ بنابراین گفتمان آزاد پیرامون این درخواست، با مشارکت اعضای تیم درمانی و خانواده ضروریست. درنهایت، تعیین ظرفیت تصمیم‌گیری بیمار علیرغم معرفی ابزارهای متعدد برای سنجش، کماکان بر اساس قضاوت بالینی است. می‌بایست در نظر داشت که افراد مبتلا به دمانس نیز ممکن است کماکان از ظرفیت ذهنی کافی برای اتخاذ چنین تصمیمی برخوردار باشند و یا بیماران افسرده نیز ممکن است علیرغم خلق کاهش‌یافته این تصمیم را بنا بر استنتاجات منطقی اتخاذ نموده باشند. البته در کنار بررسی ظرفیت ذهنی، نوسانات حاد وضعیت شناختی مانند دلیریوم نیز بایستی لحاظ گردد. از میان ابزارهای شناخته‌شده برای ارزیابی ظرفیت تصمیم‌گیری و صلاحیت ذهنی ازمون ارزیابی صلاحیت مک آرتور به‌عنوان یکی از بهترین گزینه‌ها و همچنین از گایدلاین ارائه‌شده توسط ورت، بنجامین و فارنکوپف به‌عنوان یکی از جامع‌ترین دستورالعمل‌های ارائه‌شده در این زمینه یاد می‌شود.

کلمات کلیدی :
ظرفیت شناختی، اوتانازی، مرگ تسهیل شده، تصمیم گیری.